Je hebt van die jaren die wat moeizaam beginnen, maar zich dan ineens als succesvol ontpoppen. Het is als een slordige doos vol gekke cadeautjes die door de gever iets te goed ingepakt is: in het begin krijg je ‘m moeilijk open - de strik zit te vast, het cadeaupapier is omwikkeld met straffe lagen plakband, en moeizaam peuterend denk je al snel: laat maar, ik doe het straks wel - totdat de deksel er ineens afschiet en het ene na het andere leuke en bijzondere geschenk opgediept kan worden.
2024 was voor onze uitgeverij zo’n cadeaujaar.
Een verrassing, want het jaar startte allesbehalve veelbelovend. De toestand van de wereld (oorlog, inflatie, mondiale machtsverschuivingen) baarde in het algemeen zorgen. De op de valreep van ‘23 gehouden verkiezingen zouden waarschijnlijk leiden tot een ander soort regering, met andere prioriteiten. Bij alle politieke wisselingen is er altijd de vraag: wat gebeurt er met onderwijs, wat specifiek met laaggeletterdheid? Het besluit van het later in dat jaar geformeerde kabinet Schoof om de BTW te verhogen op boeken leek slechts het begin van een sombere serie onheilstijdingen.
Maar daarna nam alles toch ineens een andere wending. Allerlei nieuwe leesbevorderingsprojecten wierpen hun vruchten af en bleken in ons voordeel te werken. Het project dat scholen de mogelijkheid bood om een bibliotheek op te zetten bijvoorbeeld. Juist de iets kleinere scholen - of zij aan de onderkant van het onderwijsgebouw - die eerder het budget ontbeerden om hieraan te beginnen, profiteerden hiervan, en in het kielzog daarvan wij. Een landelijk project om in verschillende regio’s laaggeletterden aan meer toekomstmogelijkheden door gerichte educatie te voorzien was een andere; ook daar werd een flinke focus op lezen gelegd.
Het tweede cadeau was dat de arbeidsmarkt weer in evenwicht leek te komen. De coronatijd had ons team niet onberoerd gelaten; medewerkers die al jaren trouw aan boord gebleven waren, stapten ineens op - aangelokt door nieuwe horizonten. In de ratrace naar nieuw personeel ontstond daarna vooral een financiële dynamiek, waar wij niet altijd in mee konden komen. Inmiddels is die markt realistischer. Een nieuw slag medewerkers dient zich aan. Betrokken, gemotiveerd, met een fris elan. Eindelijk zijn we weer compleet.
En we vielen zwaar in de prijzen. Hoofdzakelijk bij onze zusterorganisatie in buurland Duitsland, dat wel, maar voor ons is dat hetzelfde: die uitgeverij is tenslotte uit de onze ontstaan. In maart werden we eerst tot Ambassadeur van de Alfabetisering uitgeroepen. Onverwacht kregen we daarna een van de Deutscher Verlagspreisen (de Duitse Uitgevers Prijs) die we in Frankfurt tijdens de Boekenbeurs mochten ontvangen. Claudia Roth, de minister van Media en Cultuur, hield er een prachtige toespraak bij over het belang van boeken.
Als kers op de taart brachten we - alweer in Duitsland - een mooi project tot een goed einde, een bundeling van meer dan 25 brieven van laaggeletterden over hun leven zonder lezen en schrijven. Samen met een aantal belangrijke organisaties op het gebied van alfabetisering en volwasseneneducatie creëerden we dit boek, met als titel: Brieven aan de Bondspresident, Frank Walter Steinmeier. Het boek kwam uiteindelijk op zijn bureau terecht. Voor een persoonlijke overhandiging had hij geen tijd - mede vanwege de val van het Duitse kabinet - maar hij nam de gelegenheid te baat om de schrijvers (en ons als projectteam) in een mooie brief terug te schrijven hoe belangrijk hij deze bundeling van brieven vond.
In zijn brief memoreert Steinmeier dat het boek hem inzicht gaf hoe zwaar het moet zijn om ongeletterd te zijn in een geletterde maatschappij. Hoeveel moed en wilskracht het dan moet kosten om je verhaal op papier te zetten. Hij beklemtoont dat organisaties die mensen helpen bij het leren lezen niet alleen van getuigen van solidariteit, maar dat ze ook de democratie helpen versterken. Want een goed functionerende democratie is er gebaat bij dat iedereen goed lezen kan. Om op die manier toegang te hebben tot alle informatie, maar ook om zich te weren tegen desinformatie.
Een prachtbrief van de Duitse president. Democratie helpen, mensen een stem geven - dat is ook wat makkelijke boeken voor de doelgroep en de maatschappij kunnen doen.
Mooier konden we het jaar niet afsluiten.